Tượng tam tòa thánh mẫu

 Hệ thống văn hóa Việt Nam đa dạng và phong phú bởi nhiều tín ngưỡng hoạt động song song với nhau. Đây cũng là một trong những nét đẹp đáng nhắc đến khi nói về nền văn hóa Việt. Đạo Mẫu là một trong những đạo có truyền thống lâu đời. Cùng tìm hiểu về đạo Mẫu nói chung và một trong số đó là tượng Tam Toà Thánh Mẫu nói riêng.

Đạo Mẫu là gì?

Đạo Mẫu là một hình thức tín ngưỡng đa dạng, bao gồm các lớp tín ngưỡng là: lớp thờ Nữ Thần, lớp thờ Mẫu Tam Phủ, lớp thờ Mẫu Tứ Phủ. Đạo có nguồn gốc từ lâu đời để thỏa mãn tâm lý của người dân lúc bấy giờ, cầu mong sự sinh sôi nảy nở, sự sung túc. Đây là tín ngưỡng bản địa của dân tộc Việt. 

Đạo Mẫu lấy tôn thờ Mẫu (mẹ) làm đấng sáng tạo cho vũ trụ – con người. Nhờ vào đấng thần linh, ký thác những mong ước hay khát vọng trong cuộc sống trần thế của mình. Những điều ước phổ biến nhất có thể thấy chính là: có đời sống vật chất đủ đầy, sức khỏe tốt, nhiều tài lộc,…

Theo đó, hệ thống thần linh được thờ phụng khá đa dạng và phong phú. Các vị thần linh là nhân thần có công khai hoang mở đất, hay các anh hùng dân tộc chống giặc ngoại xâm, thần linh bản cảnh địa phương có công truyền nghề,…Các vị này có đền thờ riêng hay được phối thờ cùng vào các đền thờ, điện thờ Mẫu trên khắp cả nước.

Tượng Tam Toà Thánh Mẫu bao gồm những ai?

Cùng tìm hiểu về 3 vị thánh Mẫu tương ứng xuất hiện trên bàn thờ mà dân gian hay gọi với tên Tam Tòa Thánh Mẫu. Họ là những ai? có đặc điểm gì? xuất thân ra sao?

Mẫu Thượng Thiên

Có tên gọi khác là Mẫu Đệ Nhất, phụ trách cai quản miền trời. Mẫu Thượng Thiên sẽ đảm nhận vai trò tạo ra mây, mưa, sấm chớp,…điều kiện để mưa thuận gió hòa, tạo nên mùa vụ bội thu. Đền thờ Mẫu Đệ Nhất có ở khắp nơi, vào ngày 03 tháng 03 âm lịch là ngày hộ chính của Mẫu Thượng Thiên. Trong bộ tượng Tam Toà Thánh Mẫu, vị Mẫu Thượng Thiên thường tọa ở chính giữa, khoác trên mình màu áo đỏ.

Mẫu Thượng Ngàn

Vị mẫu này có nhiệm vụ cai quản vùng rừng núi, hay còn có tên gọi khác là Mẫu Đệ Nhị. Vì vậy, nhiều người làm việc ở rừng núi, mong muốn được bà che chở bảo hộ nên thường chỉ tập trung thờ Bà. Người ta quan niệm rằng, Bà biểu tượng cho sự gắn bó với con người, cây cỏ và chim thú. Nơi nào có rừng núi, nơi đó đền thờ Thánh Mẫu Thượng Ngàn.

Ngày 20 tháng 09 âm lịch là ngày hội của Đệ Nhị Thánh Mẫu. Trong bộ tượng Tam Toà Thánh Mẫu bà ngồi bên tay trái Mẫu Thượng Thiên, khoác trên mình màu áo xanh.

Mẫu Thoải (Mẫu Thủy)

Chỉ nghe tên Bà cũng có thể hình dung được miền cai quản của bà là miền sông nước. Bà gắn liền với đời sống thủy sinh của người dân từ xưa đến nay và có liên hệ mật thiết với thủy tổ dân tộc Việt trong buổi đầu dựng nước. 

Vị trí còn lại trên Tòa Tam Thánh Mẫu đẹp là của Mẫu Thoải, với màu áo trắng đặc trưng cho nước. Ngày hội của Mẫu Thủy là vào ngày 10 tháng 06 âm lịch. Đền thờ của bà thường được đặt ở cửa cửa sông, suối.

Ý nghĩa bàn thờ tượng Tam Toà Thánh Mẫu

Ở Việt Nam, tín ngưỡng thờ Mẫu đậm bản chất bản địa và nguyên thủy bởi vì có nguồn gốc sâu xa từ chế độ Mẫu hệ. Trong chế độ Mẫu hệ người phụ nữ đóng vai trò quan trọng. Đặc biệt trong hầu hết các ngôi chùa ở Miền Bắc, đều có bàn thờ chư vị và bàn thờ Mẫu. Bàn thờ Mẫu cũng có thể được thờ phụng bên cạnh các chư Phật.

Từ tín ngưỡng để lại đến ngày nay, có thể thấy việc thờ Mẫu đã đi sâu vào tiềm thức của người Việt với ý nghĩa đề cao vai trò của người phụ nữ. Ngoài ra, còn thể hiện tấm lòng, sự kính trọng hướng về nơi đất mẹ. Ở nơi đó, người phụ nữ Việt Nam đã gửi gắm những ước vọng, khát khao được giải thoát bản thân khỏi những thành kiến, ràng buộc trong xã hội xưa.

MẪU ĐỆ NHẤT TIÊN THIÊN

Chắp tay lạy Mẫu Tiên Thiên
Thanh Vân Công Chúa Thượng Thiên Cửu Trùng
Quyền hành cai quản khắp vùng
9 tầng Mẫu ngự, uy hùng bốn phương
Nhân dân tôn lập cây hương
Bán Thiên Mẫu chứng, tình thương Mẫu dành
Theo Mẫu là phải tu hành
Từ bi hỷ xả , tốt lành Mẫu ban
Mẫu ban 2 chữ bình an
Mẫu ban 4 chữ gian nan qua liền
Mẫu thương đồng khó ngoan hiền
Cơ hành vất vả,mới yên sổ hồng
Mẫu thương Mẫu độ thanh đồng
Đồng sang bóng sáng,vun trồng đức nhân
Mẫu thương Mẫu độ muôn dân
Ai ai tâm đức , toàn phần ấm no
Mẫu ban lộc lớn lộc to
Lộc buôn lộc bán Mẫu cho thuận hoà
Mẫu nay tối tú nhất toà
Tiên Thiên đệ nhất , hiền hoà bao dung
Mẫu thiêng ngự trị Cửu Trùng
Khuông phù đồng tử,bần cùng Mẫu thương
Mẫu thương lính ghế lầm đường
Xoay khăn tái phủ,kiên cường đứng lên
Tu tâm tu sửa cho bền
Trên Thiên Mẫu chứng, Mẫu bên cạnh đồng
Mẫu thương mẫu cải sổ hồng
Ban danh ban diện,vun trồng đức nhân
Mẫu thương tất cả con dân
Phải qua vất vả,mới dần bình an
Mẫu thương đồng khổ gian nan
Căn cơ tu tập , cơ hàn đắng cay
Siêng năng tu tập hằng ngày
Vững tâm vững bóng, mặt mày rạng danh
Hoa thơm quả chín ngọt lành
Mẫu ban khen thưởng,Mẫu dành cho con
Đồng phải giữ vững lòng son
Nhất lòng tòng đạo cho tròn hiếu chung
Mẫu thiêng tối tú Cửu Trùng
Bao dung độ lượng mọi vùng nước non!

MẪU ĐỆ NHỊ THƯỢNG NGÀN

Chắp tay lạy Mẫu Thượng Ngàn
Trần gian thiếu xót, cơ hàn Mẫu thương
Nhất tâm khấn nguyện,dâng hương
Xin Mẫu đại xá, soi đường con đi
Chúng con tâm vẫn sân si
Ngày tu đêm sửa, từ bi cõi trần
Thành tâm xám hối sửa dần
Xin Mẫu độ lượng, ân cần thương con
Chúng con thân xác héo hon
Người trần mắt thịt,vẫn còn lầm sai
Đường tu gian khổ bi ai
Xin Mẫu che trở, 1 đài âm dương
Xin Mẫu khai sáng tỏ tường
Khai tâm khai trí, khai đường cho con
Tình Mẫu rộng lớn núi non
Thương đồng gian khổ,sắc son 1 lòng
Đêm ngày cầu nguyện thầm mong
Đèn nhang cung phụng,sạch trong khổ sầu
Chữ tâm chữ đức đi đầu
Tu tâm sửa tính, 1 màu trắng trong
Xứng danh rạng rỡ theo dòng
Đồng tu gian khổ, 1 lòng nhất tâm
Rồi sau Mẫu sẽ ban tầm
Tay ấn tay khuyết, âm phần giỏi dang
Nức danh đồng sáng bóng sang
Trục tà, chữa bệnh lại càng hanh thông
Nước Nam rạng rỡ non sông
Dân an quốc thái, thanh đồng thơm danh
Ngày đêm không quản tu hành
Cả đời chung thuỷ 1 manh áo đồng !

MẪU ĐỆ TAM THOẢI PHỦ

Chắp tay lạy Mẫu Đệ Tam
Xích Lân Long Nữ, bắc,nam uy hùng
Mẫu thiêng cai quản thoải cung
Bao dung độ lượng,khắp vùng nước sông
Sông Lam rồi lại sông Hồng
Thuỷ cung lộng lẫy,phượng rồng vây quanh
Trời cao, nước biếc, non xanh
Sông Đà, sông Mã, sông Tranh rạng ngời
Thoải cung nơi ấy tuyệt vời
Hàn Sơn cảnh đẹp, đất trời nở hoa
Bồi hồi rạo rực lòng ta
Về nơi chốn tổ ,mặn mà lệ rơi
Buồn vui chẳng nói lên lời
Bùi ngùi sao xuyến, phận đời có hay
Cảnh thiêng cảnh đẹp lạ thay
Mà sao tủi bóng ,ngày ngày nghĩ suy
Tâm tư sầu lắng chỉ vì
Chưa yên căn số, phân ly cõi trần
Căn cơ gian khó khổ bần
Xin Mẫu độ lượng, con dần an yên
Mẫu về khai sáng con hiền
Khai tâm khai tính, vô biên phép mầu
Con chẳng mơ ước nhà lầu
Chẳng mong tiền của,sang giầu làm chi
Học điều nhân nghĩa từ bi
Theo lời Mẫu dạy, sân si qua liền
Siêng năng lễ bái thường niên
Tâm thành Mẫu độ an yên mọi bề
Con Mẫu là phải đúng lề
Gian nan không nản,không hề tham lam
Tâm sáng như nước dòng Lam
Đắng cay cố chịu, cho cam thoả lòng
Tu tâm tích đức sạch trong
Siêng năng học đạo ,thầm mong yên bình
Ngày đêm tu sửa hết mình
Cứu mê độ khổ chung tình nước non
Chữ tâm chữ phúc cho tròn
Sạch sach manh áo nhưng còn tình thương
Lá lành đùm rách quê hương
Cùng nhau chung sức, kiên cường đi lên
Cùng nhau tu tạo cho bền
Mẫu về chứng giám, ghi tên bảng vàng
Rồi sau sẽ được huy hoàng
Yên căn yên số, lòng càng thanh cao
Uy danh nức tiếng anh hào
Đồng sang bóng sáng ai nào thích hơn
Khi đó phải nhớ biết ơn
Công thầy dưỡng dục, giang sơn giúp mình
Nước Nam yên ấm phồn vinh
Đồng thanh bóng lịch công minh giúp đời
Mẫu thiêng nay đã ban lời
Gắng nghe tu sửa ,đất trời thơm danh
Tình thương biển cả Mẫu dành
Cùng nhau tu học ,xứng manh áo đồng

Mọi người tham khảo thêm các tượng nhà mẫu:

• Tượng mẫu đệ nhất thượng thiên
• Tượng mẫu đệ nhị thượng ngàn
• Tượng mẫu đệ tam thoải phủ
• Tượng ông hoàng mười
• Tượng cô chín